Wednesday 13 April 2016

Introduction


Ever since Inpui as a tribe got their identity define by their distinct culture and tradition they have evolved themselves through time their way of expressing their thoughts and feelings through songs, proverbs, folktales and folklore etc. But Inpui like any other Naga tribes has an oral tradition through which history is handed down to the next generation so poetry (in modern sense) as such seems to have been not existed but if such exist it is shrouded in historical obscurity. These poems were written when my thoughts were free and flying. I have had no intention to hurt anyone sentiments or dilute history but if such is found do let me know. It is my sincere observation of nature and above all as an ardent lover of Inpui literature. Inpui to begin with have a rich vocabulary and you will be awestruck how these vast resources of knowledge are being left wasted. And I hope I make the best use of it and I wish you will find it interesting too. Here is a sneak peek to my writings for all the lover of Inpui literature.


            Inpui Lungsei Ring Dingo

NB:The first collection of this series was published in 2017 titled "Thabaan Sanu Zingpha, In Search of an Audience". 
Copies are available now.  


To my parents with love to whom more is owed than can be said in words



For more of Inpui tribe see: www.isaacnka.blogspot.com
For more of Inpui Naga culture visit: IsaacNka & The Tribal Show (II&TTS) in YouTube.

Tuesday 12 April 2016

Chaat Lang Laa Hiak Thangde

Hiakthangde ngaisanu laa,
Hiakthangde mibing bachun nu laazo
Tu ong damdingo khwaseiga.
Mangsa nu meiri,
Naosen karo nu meiri.
Lozaangsanu meiri
Karo kimlat mak nu meiri.

Kanei lat larwe lumikta,
Kanei lat larwe lumik tapekla.
Kakhan lat larwe kama lungning.
Ambasia dam dingo mut mak nu ke hiak
Lungpui bi hem thang nu choung kaang dan.
Laa kathan pwak thangsiade
Tu ong damdingo khwaseiga.

Ngai ong damdingo khwaseiga
Nasoen patso louthwan khwazin theimak.
Sunglian nu laa, lian thou nu laa
Kriangnu laa, chunsanu laa
Sangwan loukra sanu laa
Tachi laa, into laa.
Baluptui swak ka , kuke lak ka
Karam hungnu kum kra sanu langle
Tu ong damdingo khwaseiga.

Ningting nu laa, sungchamnulaa,
Hiak thangde kabin ri ri hungnu thiraang lang.
Inpui nampui, inpui namswan.
Inpui namlui, Inpui namthan laa.
Kasanu hungnu lang, mibing karo kadoi nu lang.
Hiakthangde mibing swanka lang,
Hiakthangde Mmeithaan khutnu lang
Hiak thangde Inpui krwan pon basaang ongdam lang,
Hiak thang de Inpui laa kasanu.

Free Transaltion
(First Verse)

"Let me write a melodious song for the people
A melody love by all.
Let all sing for eternity.
Let me write a story
A good night story.
A story love by children.
 A story of happiness."

NB: This poem was published in Haochong Baptist Church Youth Golden Jubilee Souvenir 2015.

Inpui Ringsei Dingo

Sok raching rakha lunghungnu mi kin
Aniya baan kaphu ongrwe talei taki bali.
He anu Inpui chaat nalaang be
Chounglaa sanu baat mak tingo.
Katwak tingo riangre maisenga nalangna
Khwan natka pao wo nachaat lang
Kabaang dingo ramwan bingbi.
Namta, kaita ngaakle ringthou hanthou lat tingo
Rwan mikphaang bi pem mak ngaak le
Pem dam dingo chaat mik phaang bi.
Chaat khwan nat khit khit tingo
Baluptui swaka riangre lak ngaak le.
Loupui, banglai minbi
Talei tambaan thei chang dingo chaat sungchamnu.
Talei tui,thiraang; bazwan, ramwan;
Naosen patso phun kasem dingo chaat potrit
Aisanu todingo ani mibing lang.
Sung lian lunglian nu michaat swak tingo kin bing bi
Santu (tamphoi) meimaan nudan chok thou dingo.
Basing sem dingo kutzung thiak chan la.
Laak tingo sungcham nu kang
Kabaang dingo tha, lumik khatle insi tang ga.
Natraang nu, thouna sanu katang rangaak chaswak o
Tuipui loungoi ma tammga.
Hoba kitaat potrit phun puiga chaat riangre bapu theiyo.
Kahoi krwan pon kazon dingo Inpui tampaang taan ka bizo.
Kapui thang dingo nu rwan le Ranswak thang nu chaat ting.
Kachaak lungning katswak ka mikphaap karung dingo.
Choungso laa sok sanu khei phun hungo
Mithi mina ripian, minam mikai mak tingo.
Tuipui tuilian tanu danL lianthou dingo inmwanbing bi
Khwasun sunthanga sangbaan kalik kanu dan
Khwabaan swak tingo Inpui talei bi.
Lat thang dingo thing ongnu kapan.
Sengthang nuram ngaakle rithoi sip sanu talei gondingo.
Ramting Kabin, Kadingmwan, Lwanzaang meiri
Tuwo lathem thangga.
Tuilang ra-ah lingkwa lwang bo bo wo
Thourang Baku inbi kutkai karunga
Laam kachak rip rip ongnu Inpui meiri
Phunse wo nukhei sanu nang kadou bing khou.
Sianmu siantwei laak ka laapui to dingo
Lumikswak lumikta,Tuina tuiten
Inpui Ringsei dingo Hozaam paowe.

NB: Published in Kala-khwanbaang 2016(Part of te poem is included in ISUD Anthem).

Inpui Tampaang

Kaikaro anuwo kaikaro Inpui tampaang
Nasa ei sung karo ga phaang ongrwe.
Kaikaro Inpui tampaang aniya kaikaro
India pa, rwan pa bani tampaaang limthwei bi ong ongrwe.
Kaika lamang gabo anu wo anin tampaaang kangounu?
Kaika rizo tampaang bathiangnu aniya
Insi raching chaangkai ka saang mak le
Thingpho thinglu kaika khan ga
Tambaan inkhaan kasun tanga.
Anuwo Kriange achaat
Rwan thwei rwan lak sui kalwei se onngnu.
Phaangnwam rwe anu na om tampaang
Bassang ga kai kanu
Basa nun na zwang baak ka ong ding o
Anu wo taan karo Inpui tampaang aniya.

Free Translation
Raise the flag mother
Raise the Inpui flag
Your son is await the unfurling of the flag
Raise the flag mother
Raise it today.

Kabaang Hungo Nani Chamsanu Bazaamnu Louzam Bi

Kabaang hungo nani chamsanu bazaamnu louzam bi
Rang hungo lozaangsanu kabin ongnu thiraang bi
Kriangge misa lamsek ketzaanga se ongnu ding
Kani khatchale ngaak thango hweiye baning ngam lahga
Kut kai karung nu sut ka kapaang kanoi kanoi ye kriangnu nun ding
Mikthi san ga Karo ong ngam laye nase dam bi
Rinrai seyo chamsanu bing nang senu riak bing bi
Pazaiye sanu cham kazit hunglang nani riaklana
Baning su wo nu na kakou thangnu
Nang se nu briak bingbi

Inbaang thange nani luchungbi kanoi choung
Chansanu to wo, aisanu douwo
Bakoklo bakhiangkra ngaaknu tomaknu tigno nani bi.
Bakaamnu choung baram thangle banim thangsia ye aniya.
Sungchoung kanoi ye miron maaknu, chui maak nu
Nangzabe kasnu hun hungo.
Hweiye selang tu ong nu nating,
Hweiye thoudamnu ding
Chun changnu abaangzaang rwan ngaak rio lumik taga zingdam ding rwe
Meila zale balaan thango
Sin karung maangzo pwansin, karo kadoimangzo bathou balaa ranga.
Ingaanchang pwansin ga kekaam kaam thou ngaak le
Choung biak laa biak sawo no,
ket kaam zaanga thoudamnu nalang thing bom lakdan thange nalampui bi,
Kanei hung lat o bakaan sabi,
Bakaan no nang ngaithango, sui phang thango seswak lamnu batingzo.
Kut kai karung mang zo kapaangkhwazin tang mak blei
Hweiye nikhat ong zing thanglat lang,
Nani chwan sat ting baning ga
Hwei ye nakut sut nu michaa swak lang
Banim thang mak o nasa nanao rwan hung nanu ding
Kanei phaang hungo kekaam soihung bi
Basing sem ongne nachwan sanu ding
Nani ding babwa meila diga.
Nu mei mang mik tam nu dan
Kama ngakro ni lampui ram thang ngak ro
Kama nu ke hiak suizon hungnaye banim thang mak o
Kanoi thango choung sa, rin thango choungsa nu Aniya lumik am ongbi.
Kabaang hungo nani chamsanu bazaamnu louzam bi.

Free Translation
"Let your good news come in open fields.
Let happiness come in the blowing wind.
Pity human for running the life race very fast.
I yearn for you to stay for a single day.
I bid goodbye to the love ones ."

Khwazin Lumik

Khwazin lumik bangiam ban ban
Inlu lungpeng onglu
Balungsia abaan rwanding balungsia.
Talei taki khatla khwabaan swak
Talei khatla kazingnuna hwamlem hung.
Khwazin rakwan le pak hungnarwe.
Balungsia anu ding balungsia
Lumik bazaangga ba-in hanthou darwe
Kanei phange kabinnu thhiraang hungbi
Basanunle zwang tasuk thoudarwe
Kadoulat lang ninge kriangnu nun ding
Kriange lumik senrwai rwai,
Kriange bangiam ban ban
Ramwan lanbi tadam nu ding
Ramuan chung bi han phang ga kriange se khan damnu bing ding
Hweiye ani ongchamlang
Khwazin tamphoi meimaan hungnanudan asung
Kapan mai bi hanga inkai phange tadamnu lumik ting
Ula ramwan kalanla lwatliannu ramla
Bazinren ren thoudarwe.
O misa yo nabachan siat ah
Bata khat chalangza hung,
Ani ya kadou karo be be inswan kapaang chap ka hwei
Chunsia losia, karo lozaangnu kadou le
Katoinu kumzwe
Kanoi ye bazaangga kapaang choung
Inphana kadoulat tingbo bakaansanu
Nusa meiri rai kadoilan lanu
Hwei chaye tambu chungbi babaan sanu
Amikna murwe sedamnu bating
Sungrwan tungga phange khwazin sanuding
Losia ga hweiye bakaano ngak thang rio
Ei hanphang ongme ningamla
Kriange rin le rintangla katoinu lumik tadarwe
Kriangnu ei natingninga chap e ningamla.

Free Translation

"The sun is setting 
i remember my friendsS
While i sit idle in the old village stone slab.
The sun is rising in the other end of the earth
And my horse is rushing back home."

Published in AISU Bulletin 2017

Nu kriang


He anu kriang tak cha
Pa am lang lou pui baat tabo?
He apa kraingtak cha
Pa am lang ramwan phai tum bo?
Nasa ngaiye balang theimak ka.
Lou pui han nu nungai nu chwan dan
Loupui mainu lung riangre maknu dan
Nukriang thukting theitang maka
Nai lat e anu pa am lat lang loupui baat po?
Talei riangre , talei karo asatlu
Potpui potrit phun nu alaangna
Ngamme nang ngamme.
Kasabing alaang kasiabing nalang
Katambing alaang katomnu nalaang;
Khaithange ei karo nuza na pemnudan.
Sanwamnu sasu mak, innwamnu insuma ngaakle
Saro inro lungning lian thang.
Senunwam setang mak ngaak le
Bathan thang ei rwan chaang sega baphaang damlang
Kat swak ka alangna siantui sianlan
Ei inswan karo lungthei ongdam me be diga
Rwanthwei bangiamga eidwak langna
Kazakmaisianu ding bachoung tumaak
Khaang thang rwe misa meisa bala ngaakle.
Intia thukpo Nu Pa kriang
Bakalan badat tanglanu kriangrui
Basui thang rwe asungbi khwaseiga.
Bangiam theinu sung, khaang thei kriangtheinu sung
A om tapon ne Anu a om tapon ne.
Natakhum baan lang seswak
Nangningnu tuthng thei mak le
Nasa talen ne nachwan sat ting
Lung hung katinu kin bing thei damdingo
Am dingo thuktak thuknu batak kriang
Ai paan ancham paan sam ngaakle.

Monday 7 March 2016

INBEI INBEI. INCHANG INCHANG

Inbei, inbei. Inchang, inchang.
Inbeila selang mu, inchangla selangbo?
Laampui maanga ingai kaamthangni
Kasakla hunglangmu, kathweila talangbo?
Onglangmu?  Selangbo?

Sunpha kasia ba thoudarwe.
Sikpha butaangnu kadou ding?
Phaanglo misa tangem thouna,
Bani bongkhon kaisip thang ongsarwe.
Bathou thanglat ro anu,
In ongnu kathah ding.

Lumikle Loktwan lila tadingbarwe.
Inchan ani mikphaap swak mak ongni?
Kekho deta ga kalumme;
Anu nabalumhsat cho inchanbo?
Rinthang ngo aniya bakaan sabi
Apu inpui inteng baonu mangman ne.
Rwan , rwan gonthou loidarwe.
Ani, ani heizaza!
Sunkazon nu manle pimuthango
Ei hweiye achaat Inpui ding krianga.


Sangwan razana intone?
Sangwan rachingna intone?
Rakhanu sangwan le hungdamzwe.
Apu chemzap, apa kehiak mumak ka
Anu nakehiak sui kadimga hungnaye.
Anungla hungnu maanbe anu aisia chaplune.
Lungning lianthou, sungle lianthou
Ani chunle baanswak, kasanuna
Lumikswak lumikta hung.

Bakuwa lungkhon , Lwanzaang kapan be ambasia dam rwe.
Manukwa, tuipuikwa na nangthou darwe sui hweithang ding?
Into zodi anu wo asung riangre ye
Sungsa nu meila bachoi thango.
Zongminnu leithwan balaan thango
Kabaannu takan khut mak balei
Ningting raan katwak ngam ga lungo rithoi yo.
Anu nang talei laza phanglu
Sangbaan kalaak pantwan lune.
Apa nang sangbaan za phaanglu
Talei khun doulune.

Lungpui bi inkam langle maak
Bakaanzuba loi hung narwe di.
Sangwan heiza, mising heiza di’
Basing sem ongmang bo?
Ringnu ringzoklang ringnu,
Patso meiri ngaiga talei thot sia khit khit.
Jisu ba hungnong lu zungrwa
Ani balumsat na ramwan raan khat la.
Inchang, inchang, inbei inbei!
Ingai selang theimak lungning kabaap ongbi
Rwan ula kadambi
Ani cham ani ket kai kale zodi.
Puithangnu Pa hungrwe
Rithoi saangkra lwakrizo
Zingnu na hwamlem hungmak balei
He anu Inpui.

Free Translation
"Left left, Right right
where should i go
Left or Right?
Should  i go up, or down?
Should i sit down or walk?"


NB: This poem was published in Kala-Khwanbaang, an annual magazine of Inpui Students' Union, Delhi. 2014


Friday 10 July 2015

IN SEARCH OF A READER

Hiakthangnu bahiak,
Bathuk amnu chongkaang.
Buktanu mu dan
Mikhat nale theimak le
Mong lamzwe kanikhat.
Kasanu bwan nukra
Sasu nonge ning mak.
Hiakthangnu chounglaa
Hiakthangnu bahiak
Ngaak e pathangnu,
Ngaak e pa thanglang.
Nisat sabi naosen nilim bi karo nudan
Thamlai thingpho sabi basa karo nudan
Khatle khwakaangbi khwasun nudan.
Pathango nu hiak,
Raithango pa meiri.
Intun makle inswan,
Inswan makle tipni.
Anikum makle kumthang.
Pathango heiba hiak;
Phangthango heiba chounglaa.
Choungzik sanu ame rin mak e.
Kanunglangle rin basaam thang mak e.
Pathang zalang za lamphaange
Chouk tamdingo tamphoi meimaan nudan.
Pathango pahiak,
Raithango nu meiri.


Balumsat

Bani rinne nang ringnu;
Nang zana kaithangne
Mikna mumaknu tambaan.
Noh lei phun ngaakle kokthangne bakeh bi talutabi.
Balumsat nang tambaan le talei barui bazem.
Kaithango mina rinnu,
Rintangam mak e nuriak cho.
Loh sak mak sui hung naye tambaan nai hungo.
Lat thango  rithoi inkhaan
Khop maknu  alaangle.
Phaangta thango taraanga se ongnu kathah;
Pithanglat o pangkan kathan.
Balumsat, o nang ringriak lampui.
Riangre lak ka hung naye
Kadou thango kathah.

Free Translation
Faith
"They say you are life
You only lead to the place where eyes cannot see.
the debt of sin will be forgiven at his feet.
Faith you are the highway to heaven".


Tuesday 21 April 2015

Zingpha Sanu

Thamlai lumik tadarwe
Khwazin le zingpha mun bi
Khumpui khumbeng na bani kapaangla towe.
Lumik baan sa ongbi abaan rwan  kriangnu le
Bachamlu karo lanlanu
Zingpha aria baloi dingbi
Bani ding baningsuga losia ye.
Aniya zingpha mang man mak balei
Kakhan ne intia sabo batak nu kum.
Manglama sanu kumding
Thougoi maknu
Ni’ kapangnu misa.
Zingpha inkhaansa latka phaangswak,
Sambaan la insi raching
Baan chan chan ongme.
Kriang nge bakaan sanu.
Kazingnu takanlu inswan
Louthwan khwabaan amme baning mak e.

Zingpha sambaan la phaangga karo ye
Takhao takit khwansanu le
Zingpha tapon ne.

Tha le insina hei talei baanchang thang
Khwadweinu hungle
Aniya lumik,

Thathit ngakle
Aniya tha than ding baning ga
Ei be karo ongdam rwe.